Thỏ ty tử: Nguồn gốc, tác dụng và cách sử dụng hiệu quả

• Giới thiệu về thỏ ty tử
• Thành phần hóa học có trong thỏ ty tử
• Tác dụng của thỏ ty tử đối với sức khỏe và trong điều trị bệnh
• Một số bài thuốc chữa bệnh từ thỏ ty tử
  • 1. Thỏ ty tử trị mặt mọc mụn, nhức đau
  • 2. Thỏ ty tử trị thân thể và mặt sưng to
  • 3. Thỏ ty tử trị trĩ sưng, ngứa, trong hậu môn
  • 4. Thỏ tỷ tử giúp bổ Thận khí, tráng dương
  • 5. Thỏ ty tử trị Tâm Thận bất túc, tinh thiếu, huyết khô
  • 6. Thỏ ty tử trị Tâm khí bất túc, suy tư quá độ, Thận kinh hư tổn
  • 7. Thỏ ty tử trị dễ sảy thai
  • 8. Thỏ ty tử trị thận hư, liệt dương, Di tinh, lưng đau, tiểu nhiều
  • 9. Thỏ ty tử trị Di tinh, bạch trọc
  • 10. Thỏ ty tử trị tinh khí bất túc, thận thủy bị táo
  • 11. Thỏ ty tử trị tiêu chảy lâu ngày do Thận hư
  • 12. Thỏ ty tử trị mắt mờ do Can huyết suy
  • 13. Thỏ ty tử trị mắt mờ do Can Thận suy
  • 14. Thỏ ty tử trị Tỳ Thận đều hư, tiêu lỏng
  • 15. Thỏ ty tử trị viêm khớp
  • 16. Thỏ ty tử trị bạch điến phong
• Một số lưu ý khi sử dụng thỏ ty tử

Thỏ ty tử hay còn có tên gọi dân gian khác là dây tơ hồng, là một loại cây ký sinh quen thuộc đối với người dân nông thôn Việt Nam. Hạt của thỏ ty tử được dùng nhiều trong các bài thuốc Đông y có nhiều tác dụng đối với sức khỏe. Hãy cùng caubinhan.com tìm hiểu thêm về loại thảo dược này nhé!

Giới thiệu về thỏ ty tử

Thỏ ty tử là gì?

Cây thỏ ty tử còn có tên gọi khác là cây tơ hồng, miễn tử, đậu ký sinh, Thỏ ty thực, Thổ ty tử, Thỏ lư, Thỏ lũ, Thỏ lũy, Xích cương, Thổ khâu, Ngọc nữ, Đường mông, Hỏa diệm thảo, Dã hồ ty, Ô ma, Kim cô, Hồ ty, Lão thúc phu, Nghinh dương tử, Nàn đại lan…

Tên khoa học: Cuscuta hygrophilae Pears

Chi: Tơ hồng (Cuscuta)

Họ: Họ Bìm bìm (Convolvulaceae).

Thỏ ty tử là loài thực vật sống ký sinh, mọc leo và cuốn vào một thân cây vật chủ khác

Thỏ ty tử là loài thực vật sống ký sinh, mọc leo và cuốn vào một thân cây vật chủ khác. Thân có dạng sợi màu vàng hay đỏ nâu nhạt, lá biến thể thành vẩy, giảm kích thước đến mức rất nhỏ. Chúng gần như hoàn toàn không có diệp lục nên không thể quang hợp một cách có hiệu quả và phải phụ thuộc hoàn toàn vào cây chủ trong việc cung cấp các chất dinh dưỡng. Thân thỏ ty tử quấn quanh cây khác và tạo ra các giác để chèn vào hệ thống mạch của cây chủ để hút dinh dưỡng.

Hoa thỏ ty tử hình cầu có màu trắng nhạt, gần như không cuống hoa.

Quả hình trứng có kẽ nứt, trong chứa 2-4 hạt hình trứng, đỉnh dẹt, đường kính nhỏ dưới 0,1cm. Vỏ ngoài màu nâu đỏ hoặc vàng nâu, hơi xù xì, có những nếp vân nhăn nhỏ, một đầu có chấm nhỏ màu trắng. Hạt chắc khi nấu với nước sôi thì dễ vỡ tách, để lộ nhân hình tròn màu trắng.

Thỏ ty tử chính là phần quả của cây dược liệu này được phơi khô để dùng làm thuốc.

Thỏ ty tử phân bố ở đâu?

Loại cây này chịu lạnh kém nên được tìm thấy ở vùng ôn đới và nhiệt đới của Trái Đất. Ở Việt nam thỏ ty tử mọc hoang khắp nơi,  kí sinh trên nhiều loại cây nông nghiệp và cây trồng lâu năm  như cỏ linh lăng, cúc tần  hồ chì, lanh, cỏ ba lá, khoai tây, cúc, thược dược, cúc đôi tâm, lăng tiêu, thường xuân dây và dã yên thảo, ….

Thu hoạch và bào chế thỏ ty tử

Thỏ ty tử chính là phần quả của cây dược liệu này được phơi khô để dùng làm thuốc

Bộ phận dùng: Quả

Thu hái: Người ta thường thu hái thỏ ty tử vào mùa thu khi hạt đã chín.

Sơ chế: Quả tơ hồng sau khi chín, người ta sẽ cắt dây mang về phơi khô rồi đập lấy hạt.

Bào chế thỏ ty tử: Thỏ ty tử phơi khô, tẩm nước muối rồi sao lên để dùng làm thuốc.

Ngoài ra người ta còn có cách bào chế khác được gọi thỏ ty tử bính như sau: Lấy Thỏ ty tử cho vào nước đun cho đến khi nở hoa và đặc như cháo thì giãn nát ra làm thành bánh (bính). Hoặc cho rượu nếp với bột mì vào làm bánh, cắt thành miếng, phơi khô lên.

Liều dùng thỏ ty tử

Mỗi ngày chỉ nên dùng khoảng 12-16g thỏ ty tử

Thành phần hóa học có trong thỏ ty tử

Theo các nghiên cứu hiện đại, trong hạt thỏ ty tử có những thành phần hóa học sau:

• Quercetin, Astragalin, Hyperin, Quercetin -3-O-b-D-Galactoside-7-O-b-Glucoside.
• Lecithin, Cephalin
• b-Carotene, g- Carotene, a-Carotene-5-6-Episode, Lutein, Astaxanthin
• Vitamin A, Glycoside

Tác dụng của thỏ ty tử đối với sức khỏe và trong điều trị bệnh

Theo Đông y, thỏ ty tử có vị ngọt, cay, tính hơi ấm, đi vào 3 kinh can, thận, tỳ, trong đó tác động chủ yếu vào thận. Do đó, Thỏ ty tử được coi là vị thuốc quý đối với nam giới có tác dụng:

• Bổ dương, ích âm, cố tinh, súc niệu, minh mục, chỉ tả
• Bổ bất túc, ích khí, uống lâu ngày sẽ sáng mắt, tăng tuổi thọ
• Dưỡng cơ, cường âm, kiện cốt
• Ôn thận, tráng dương, bổ Can, minh mục

Thỏ ty tử được coi là vị thuốc quý đối với nam giới

Trong các bài thuốc Đông y, thỏ ty tử được dùng để trị các bệnh:

• Đau lưng, gối mỏi
• Di tinh, tiết tinh
• Thận dương hư, lưng đau, tiểu nhiều, tiêu chảy lâu ngày do Thận hư, mắt mờ do Can Thận suy.

Theo y học hiện đại, thỏ ty tử có những tác dụng dược tính sau:

1. Thỏ ty tử làm hạ huyết áp

Trên nhiều thực nghiệm cho thấy, chiết xuất từ thỏ ty tử có tác dụng tăng lực co bóp của tim, làm hạ huyết áp, hưng phấn cổ tử cung.

2. Thỏ ty tử tăng cường hệ miễn dịch

Thực nghiệm chiết dịch  Thỏ ty tử vào ổ bụng thỏ, thấy tăng tác dụng thực bào, hoạt tính hình thành hợp với kháng thể.

3. Thỏ ty tử ức chế các tế bào ung thư

Thí nghiệm khi cho thỏ uống dung dịch Thỏ ty tử với lượng 1g/kg, mỗi tuần 3 lần, liên tục 36 tuần, thì thấy có tác dụng ức chế sự phát triển tế bào ung thư da đầu vú.

4. Thỏ ty tử bảo vệ gan

Người ta cho chuột uống nước sắc Thỏ ty tử thấy có tác dụng phòng trị tứ khí hóa than dẫn đến tổn thương Glucose.

5. Thỏ ty tử có tác dụng tốt đối với chứng đục thủy tinh thể

Nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy nước sắc Thỏ ty tử có tác dụng tốt đối với chứng mắt có màng do đục thủy tinh thể.

Thỏ ty tử có tác dụng tốt đối với chứng đục thủy tinh thể

Một số bài thuốc chữa bệnh từ thỏ ty tử

1. Thỏ ty tử trị mặt mọc mụn, nhức đau

Nguyên liệu: 1 nắm hạt thỏ ty tử

Cách làm: Giã nát hạt thỏ ty tử rồi ép lấy nước bôi vào chỗ có mụn.

Tác dụng chính: trị mặt mọc mụn, nhức đau

2. Thỏ ty tử trị thân thể và mặt sưng to

Nguyên liệu: Thỏ ty tử 1 thăng, Rượu 5 thăng

Cách làm: Ngâm thỏ ty tử trong rượu khoảng 2-3 ngày sau đó lấy ra dùng.

Liều dùng: Mỗi lần uống 1 thăng, ngày 3 lần

Tác dụng chính: Trị tự nhiên cơ thể bị sưng phù và mặt sưng to

3. Thỏ ty tử trị trĩ sưng, ngứa, trong hậu môn

Nguyên liệu: 1 nắm thỏ ty tử, 1 quả trứng gà

Cách làm: Đem thỏ ty tử chưng cho hơi vàng đen,tán nhuyễn, hòa với trứng gà bôi.

Tác dụng chính: trị trĩ sưng, ngứa, trong hậu môn đau

Thỏ ty tử trị trĩ sưng, ngứa, trong hậu môn

4. Thỏ tỷ tử giúp bổ Thận khí, tráng dương

Nguyên liệu: Thỏ ty tử 1 cân, phụ tử 160g

Cách làm: Cho thỏ ty tử chưng rượu, sấy khô. Sau đó đem tán bột cùng với  Phụ tử rồi trộn với rượu hồ làm viên, to bằng hạt Ngô đồng lớn.

Liều dùng: Mỗi lần uống 50 viên với rượu.

Tác dụng chính: bổ Thận khí, tráng dương đạo,trợ tinh thần, khinh (làm nhẹ) lưng, chân.

5. Thỏ ty tử trị Tâm Thận bất túc, tinh thiếu, huyết khô

Nguyên liệu: Thỏ ty tử 80g, Mạch môn 80g

Cách làm: Đem thỏ ty tử đi chưng với rượu. Mạch môn bỏ lõi tán mịn rồi trộn chung tất cả với mật ong làm thành hoàn viên to bằng hạt ngô đồng.

Liều dùng: Mỗi lần uống 70 viên lúc đói với nước muối hoặc với nước sôi, trước bữa ăn.

Tác dụng chính: Trị Tâm Thận bất túc, tinh thiếu, huyết khô, phiền nhiệt, khát muốn uống, tinh hư, huyết ít.

6. Thỏ ty tử trị Tâm khí bất túc, suy tư quá độ, Thận kinh hư tổn

Nguyên liệu: Thỏ ty tử 200g, Bạch phục linh 120g, Thạch liên tử (bỏ vỏ) 80g.

Cách làm: Đem tất cả các nguyên liệu trên đi tán bột. Trộn với rượu làm hoàn viên to bằng hạt Ngô đồng.

Liều dùng: Mỗi lần uống 30 viên với nước muối vào lúc đói

Tác dụng chính: Trị Tâm khí bất túc, suy tư quá độ, Thận kinh hư tổn, chân dương không vững, tiểu đục, hay mơ, tiết tinh.

7. Thỏ ty tử trị dễ sảy thai

Nguyên liệu: Thỏ ty tử, 160g, Tang ký sinh, Tục đoạn, A giao đều 80g.

Cách làm: Sao thỏ ty tử sau đó tán bột tất cả các nguyên liệu trên trừ A giao. Đem A giao nấu với nước cho chảy ra rồi trộn chung với thuốc bột của các vị trên làm thành viên khoảng 0,4g.

Liều dùng: Mỗi lần uống 20 viên, ngày hai lần.

Tác dụng: Trị chứng dễ sảy thai ở phụ nữ

Thỏ ty tử trị dễ sảy thai

8. Thỏ ty tử trị thận hư, liệt dương, Di tinh, lưng đau, tiểu nhiều

Nguyên liệu: Thỏ ty tử, Ngũ vị tử, Tế tân đều 40g, Sung úy tử, Thục địa đều 80g, Hoài sơn 60g.

Cách làm: Đem tất cả các nguyên liệu trên đi tán bột, trộn mật ong làm hoàn viên.

Liều dùng: Ngày uống 2 lần, mỗi lần 8g

Tác dụng chính: Trị thận hư, liệt dương, Di tinh, lưng đau, tiểu nhiều

9. Thỏ ty tử trị Di tinh, bạch trọc

Nguyên liệu: Thỏ ty tử 12g, Ngũ vị tử 6g, Phục linh, Hạt sen đều 12g.

Cách làm: Tán bột tất cả các nguyên liệu trên rồi dùng Sơn dược hồ, làm hoàn.

Liều dùng: Mỗi lần uống 8g với nước muối nhạt hoặc sắc uống

Tác dụng chính: Trị Di tinh, bạch trọc

10. Thỏ ty tử trị tinh khí bất túc, thận thủy bị táo

Nguyên liệu: Thỏ ty tử 80g, Ngũ vị tử 40g.

Cách làm: Thỏ ty tử đem chưng với rượu. Ngũ vị tử tán bột rồi trộn tất cả lại với nhau, thêm mật ong làm thành viên hoàn to bằng hạt ngô đồng.

Liều dùng: Mỗi lần uống 70 viên lúc đói với nước muối hoặc rượu

Tác dụng chính: trị tinh khí bất túc, thận thủy bị táo, họng khô, khát, tai ù, đầu váng, mắt mờ, da mặt sạm đen, lưng đau, gối đau.

11. Thỏ ty tử trị tiêu chảy lâu ngày do Thận hư

Nguyên liệu: Thỏ ty tử, Câu kỷ tử, Đảng sâm, Phục linh đều 12g, Sơn dược 16g, Hạt sen 12g.

Cách làm: Tán bột tất cả các nguyên liệu trên. Dùng gạo hồ, làm hoàn viên.

Liều dùng: Ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 12g

Tác dụng chính: Trị tiêu chảy lâu ngày do Thận hư

Thỏ ty tử trị tiêu chảy lâu ngày do Thận hư

12. Thỏ ty tử trị mắt mờ do Can huyết suy

Nguyên liệu: Thỏ ty tử, Sơn thù, Cúc hoa, Địa hoàng lượng bằng nhau

Cách làm: Đem tất cả các nguyên liệu trên đi tán bột, luyện với mật ong làm hoàn.

Liều dùng: Ngày uống 2 lần, mỗi lần 12g với rượu

Tác dụng chính: Trị mắt mờ do Can huyết suy

13. Thỏ ty tử trị mắt mờ do Can Thận suy

Nguyên liệu: Thỏ ty tử, Thục địa, Xa tiền tử đều 12g.

Cách làm: Đem tất cả các nguyên liệu trên tán bột. Trộn mật làm hoàn.

Liều dùng: Ngày uống 2 lần, mỗi lần 12g với rượu

Tác dụng chính: Trị mắt mờ do Can Thận suy

14. Thỏ ty tử trị Tỳ Thận đều hư, tiêu lỏng

Nguyên liệu: Thỏ ty tử, Thạch liên tử đều 9g, Phục linh 12g, Hoài sơn 15g.

Cách làm: Đem tất cả các vị thuốc trên sắc uống trong ngày.

Tác dụng chính: Trị Tỳ Thận đều hư, tiêu lỏng

15. Thỏ ty tử trị viêm khớp

Nguyên liệu: Thỏ ty tử 6g, Vỏ trứng gà 9g, Bột xương trâu 15g.

Cách làm: Đem các vị thuốc trên tán bột, trộn đều.

Liều dùng: mỗi lần uống 6g, ngày 3 lần

Tác dụng chính: Trị viêm khớp

Thỏ ty tử trị viêm khớp

16. Thỏ ty tử trị bạch điến phong

Nguyên liệu: Thỏ ty tử cả thân và hạt 25g, 100ml cồn 95%

Cách làm:  Ngâm thỏ ty tử vào cồn 95%, sau 48 giờ, đem xát vào vùng bệnh, ngày 2 – 3 lần.

Tác dụng chính: Trị bạch điến phong

Một số lưu ý khi sử dụng thỏ ty tử

• Không ăn Thỏ ty tử cùng với thịt thỏ vì hai loại này kỵ nhau.
• Người Thận có hỏa, cường dương không liệt dương không dùng.
• Người táo bón kiêng dùng thỏ ty tử.
• Phụ nữ có thai, băng huyết, âm hư hỏa vượng tuyệt đối cấm dùng.

Thỏ ty tử là loại thảo dược có nhiều tác dụng đối với sức khỏe, ăn lâu dài làm cho cơ thể mập mạp, khỏe mạnh. Nhưng tác dụng của nó chậm, uống lâu ngày mới có kết quả. Vì vậy bạn không nên nôn nóng nếu sử dụng một thời gian dài mà  chưa đạt được mục đích như mong muốn.